Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı

Dış Gebelik Nedir ?

Görülme sıklığı %1 ile 5 oranında olan dış gebelik( =ekstrauterin ya da ektopik gebelik )sperm ile döllenmiş yumurtanın rahim dışında bir yerde yerleşmesidir. Normalde yumurtlama döneminde tüplere atılan oosit (dişi üreme hücresi ) spermle (erkek üreme hücresi) döllenirse gebelik gerçekleşir ve döllenmeden sonra yaklaşık 4-5.günlerde tüplerden rahim içine göçerek burada gelişimini sürdürür.Dış gebelikte ise döllenmiş yumurtanın çeşitli sebeplerden ötürü rahime transferi gerçekleşmez ve en sık fallop tüplerinde olmak üzere yumurtalıklarda yada karın içinde bir yerde gelişimine devam eder. Tüpün içinde gelişimine devam eden embryo ileri evrede tüpün yırtılmasına ve hayati önem taşıyan iç kanamaya neden olabilir Dış gebelik bugüne kadar ilk 3 ay gebelik dönemde anne ölümlerinin en sık nedeni iken günümüzde erken tanı ve tedavi yöntemleri ile dış gebeliğe bağlı anne ölüm oranları azalmıştır.

Dış gebelik kimlerde görülür risk faktörleri nelerdir ?

Dış gebelik 35-44 yaş arası bayanlarda görülmekle beraber fallop tüplerinde kısmi tıkanıklık yapan ya da tüplerin hareket kabiliyetini azaltan bütün etmenler dış gebelik için uygun zemin hazırlar. Bu etmenlerden en sık görüleni ise geçirilmiş enfeksiyonlardır. Fallop tüplerinin cinsel yolla bulaşan mikroplarla enfekte olması ve tedavi edilmemesi durumunda enfeksiyon tekrarlar ve iltihap tüpleri tam ya da kısmi olarak tıkar. Tam tıkanıklık her iki tüpüde içine alırsa infertilite yani kısırlık olurken kısmi tıkanıklıklta ise dış gebelik riski ortaya çıkar.

Tüplerin doğuşsal anomalileri dış gebeliğin bir diğer hazırlayıcısıdır.

Kısırlık tedavisi gören bayanlarda diğerlerine oranla daha fazla risk altındadır.

Ayrıca progesteron içeren doğum kontrol hapları (minipill’ler), progesteronlu spiraller veya progesteronlu cilt altı implantları da dış gebelik riskini bir miktar arttırırlar. Bakırlı RİA’larda gebeliklerin %4’ü, hormonlu RİA’larda %17’si tubal dış gebeliktir.

Sigara içen bayanlarda tüplerin dalgasal hareketlerinin bozulması sonucu dış gebelik riski de artar Daha evvel dış gebelik geçiren anne adaylarında tekrar ektopik gebelik görülme riski ise %10-25’tir

Daha evvel dış gebelik geçiren anne adaylarında tekrar ektopik gebelik görülme riski ise %10-25’tir. cinsel yolla bulaşan hastalıkların artması ve günümüzde kısırlık tedavilerinin sık uygulanması nedeni ile geçmişe göre dış gebelik insidansı artmaktadır

Bunların dışında tüplere bası yaparak geçişi engeleyebilecek genital kitleler ve karın içi yaygın yapışıklara yol açan endometrıosiz de dolaylı olarak dış gebeliğe neden olabilir.

Belirtileri nelerdir?

Dış gebelik belirtileri erken dönem gebelik bulgularını (bulantı adet gecikmesi , meme hassasiyeti ,kan ve idrarda yapılan gebelik testlerinin pozitif olamsı ) taklit eder

Bıçak saplanır tarzda kasık ağrısı adet gecikmesini takiben lekelenme tarzında sıklıkla da kahverenkli kanama olması dış gebelik için tipiktir

Gebelik materyalinin büyümesi ve tüpü yırtması sonucu karın içine kanama olursa karın ağrısı şiddetlenir ve hastanın tansiyon düşer ve baygınlık hissi başlar Bu durum hasta için hayati telikenin başladığının da göstergesidir.

Ne yazık ki gebeliğin erken belirtilerini taklit etmesi ve hastanın şikayetlerini önemsemeyip erken gebelik takiplerine başlamaması nedeni ile çoğu hasta dış gebelik rüptürüne bağlı iç kanama aşamasında doktora başvurmaktadır Dış gebelik en sıklıkla düşükler (abortus) ile karışmaktadır. Çünkü abortuslarda da adet gecikmesi sonrasında kasıklarda ağrı ve kanama şikayetleri bulunmaktadır. Ayırıcı tanıda akut apandisit, over torsiyonu ve bir takım barsak hastalıkları gibi durumlar da düşünülmelidir.

Aşağıdaki tanı yöntemleri ile dış gebelik diğerlerinden ayırt edilebilmektedir.

Dış gebelikte erken tanı

Sistemik ve jinekolojik muayene

Bhcg gebelik testinde anormallik: Normal gebelikte bir kan seviyesi 48 saatte 2 ye katlanarak artan bhcg, ektopik gebelikte bu düzenli artışı göstermez.

Usg :Yapılan ultrasonda gebelik materyalinin görülememesi :sağlıklı giden bir gebelikte kan bhcg seviyesi 2000ıu üzerinde olmasına rağmen usgde gebelik kesesinin rahim içinde görülmeme

si yada gebelik materyalinin rahim dışında gözlenmesi

Tedavi

Dış gebeliği olan hastanın tedavisinde amaç, dış gebeliği sonlandırmak annenin hayati tehlikesini yok etmek ve kadının doğurganlığını korumaktır. Hastanın yaşı, genel durumu, acil cerrahi gerektirip gerektirmemesi, gelecekteki çocuk arzusu, gebelik kitlesinin yeri ve büyüklüğü, dış gebeliğin patlayıp patlamadığı gibi bir takım özelliklere bakılarak aşağıdaki tedavilerden biri seçilir.

• Bekleme tedavisi: Eğer tüpte yırtılma olmamışsa hasta durumu hakkında iyice aydınlatılıp sıkı bir takibe alınabilinir.Amaç tüpteki gebeliğin vücut tarafından emilerek yada karın içine düşük yaparak sonlanmasını ve hastayı bir operasyondan korumayı sağlamaktır.Bu hastalara gün aşırı ultrasonografi ve B-hCG (beta hcg) takibi yapılır.Bu takip B-hCG (beta hcg) değerinin gebelik öncesi değere düşene dek gün aşırı takip ederek sürdürülür.

• Tıbbi tedavi : methotrexate isimli (kanser tedavisinde de kullanılan bir ilaçtır) uygulayarak dış gebeliğin bozulmasını ve tüplerde kendinden emilerek ameliyata gerek kalmadan yok olmasını sağlamaktır. Bu ilaç tüplerde olan gebelik ürününü bozarak ve yok ederek dış gebeliği tedavi eder.

• Cerrahi tedavi Eğer tüpte bir yırtılma meydana gelmişse ve iç kanama mevcutsa tadavi mutlaka cerrahi girişimdir.

a) Açık ameliyatla,

b) Laparoskopik (bıçaksız) ameliyatla. Laparoskopik yada açık cerrahi ile var olan dış gebelik materyali ve kanama alanları temizlenir.Uygun durumlarda tüp korunmaya çalışılır, fakat daha sonradan oluşabilecek dış gebelikleri önlemek adına bazen tüpü de almak gerekebilir. Kadının tüplerinden birinin yırtılması veya alınması, normal yumurtlamasına engel değildir, ancak hamile kalma şansı normalden daha azalacaktır.

Dış gebelik geçiren bayanlarda bir sonraki gebeliğinde de dış gebelik görülme oranının %10-25 olduğu düşünülürse bu bayanların gebeliklerini öğrendikleri andan itibaren doktorlarına başvurmalarını ve gebelik rutin takiplerini aksatmamalarını öneririm.